‘Zo lang er een wet van kracht is, hebben wij ons daar als gemeente aan te houden’

De Spreidingswet moet zorgen voor voldoende opvangplekken in Nederland en een evenwichtige verdeling over het hele land. Vanuit de landelijke politiek in Den Haag is vaak het geluid te horen geweest dat de Spreidingswet, die pas sinds 2024 van kracht is, van tafel zou gaan. Na de val van het kabinet is dat voorlopig zeker van de baan. Gemeenten moeten intussen de wet uitvoeren. Daarom komen steeds meer gemeenten met plannen voor asielopvang. Zo ook Barendrecht. Om meer duidelijkheid te krijgen over de stand van zaken, gingen we in gesprek met wethouder Dirk Vermaat. Hij legt uit hoe het nu precies zit met deze wet en welke gevolgen dit heeft voor Barendrecht.

Hoe kijkt u zelf aan tegen de Spreidingswet?

“De Spreidingswet is in beginsel een nobele wet die voor een betere verdeling van asielopvang in ons land moet zorgen. We zien allemaal dat er gemeenten zijn die niets doen en andere gemeenten die heel veel doen. Het landelijke beleid rondom het beperken van de instroom en versneld terugsturen van ‘veiligelanders’ zorgen er nog niet voor dat opvangplekken niet meer nodig zijn. De Spreidingswet wordt, afhankelijk van wie je het vraagt, geminacht of geprezen. Maar niets doen is geen optie, dan zouden we de wet overtreden. Zo lang er een wet van kracht is, hebben wij ons daar als gemeente aan te houden.”

Wat betekent dit dan voor Barendrecht?

“Volgens de Spreidingswet moeten wij 316 asielzoekers opvangen. Wij hebben een aanbod gedaan voor de realisatie van een opvanglocatie van maximaal 350 mensen. We zitten daarmee iets boven het verplichte aantal. Dat hebben we voornamelijk gedaan omdat wij zelf willen meebeslissen over de invulling en bijvoorbeeld de doelgroepen die we opvangen.”

We hebben toch al een opvanglocatie aan de Zuider Carnisseweg in Barendrecht. Waarom is dan nog meer nodig?

“Dit is een noodopvanglocatie met 60 opvangplekken. Het Centraal Orgaan Asielopvang (COA), de bewoners én de vrijwilligers maken er het beste van, maar je ziet aan alles dat deze locatie op zijn zachts gezegd heel sober is en niet voor niets een noodopvanglocatie wordt genoemd. Op 1 juli 2025 heeft de gemeenteraad ingestemd met de verlenging van deze opvang met twee jaar. Het sluit bij opening van een opvang in het Zuidelijk Randpark, ook als dit binnen de termijn van deze twee jaar zou zijn.”

Hoe lang is het Zuidelijk Randpark al de beoogde locatie?

“Het Zuidelijk Randpark is al lange tijd onderwerp van gesprek als toekomstige locatie voor asielopvang. Er wordt sinds 2023 al breed over gecommuniceerd, ook in de regionale media. Daarnaast is het ook met regelmaat aan de orde gekomen in het regionale overleg, waar alle gemeenten in de regio aan deelnemen. De gemeente Barendrecht en Rotterdam zitten hierin niet op één lijn, dat is ook voor inwoners van beide gemeenten duidelijk. Gelukkig zijn en blijven we ons wel beiden inzetten om in goed overleg te blijven. Belangrijk daarbij is dat we bijvoorbeeld ook de ontsluiting van wegen op eigen grondgebied uitvoeren en geen druk willen laten ontstaan op Rotterdamse voorzieningen.”

Wanneer komt het AZC in het Zuidelijk Randpark?

“Dat laat echt nog een tijd op zich wachten. Eind juni 2025 heeft de gemeente het Zuidelijk Randpark definitief aangewezen als toekomstige locatie voor asielopvang in Barendrecht. De provincie Zuid-Holland, eigenaar van de grond, stelt de locatie ter beschikking. Dat was de eerste stap van vele nog te nemen hordes. Het COA moet nu een plan voor de asielopvang voor maximaal 350 asielzoekers gaan opstellen. Dat duurt zo’n zes maanden en is de eerste stap. Daarna moeten alle ruimtelijke procedures nog volgen, zoals een vergunningaanvraag, bezwaarprocedures en alles wat daarbij komt kijken. Op het moment dat we een beeld hebben van het voorstel van het COA, kan ook de participatie, ofwel inspraak, van start gaan. Gevolgd door besluiten van de gemeenteraad over de omgevingsvergunning. Doordat we al deze stappen nog moeten volgen, is de daadwerkelijke start van de bouw nog ver weg. Zelfs als alles voorspoedig verloopt, dan zou een AZC waarschijnlijk pas op z’n vroegst in 2027 haar deuren openen.”

Gebeurt er intussen dan helemaal niets?

“Het klinkt misschien gek, maar bij de gemeente qua besluiten voorlopig niets inderdaad. Dit zijn langlopende processen. Het COA heeft het erg druk omdat alle gemeenten voor 1 juli hun aanbod moesten indienen voor de Spreidingswet. Talloze gemeenten doorlopen op dit moment dan ook dezelfde stappen. Voor ons is het nu wachten op het COA. Dan kunnen we daarna al die eerder genoemde stappen volgen. Toch zitten we niet helemaal stil sinds het besluit van enkele weken geleden om de locatie aan te wijzen. We zijn, blijven en gaan intussen met allerlei belanghebbenden in gesprek. Zo was ik zelf onlangs bij de gemeente Rotterdam voor overleg, is er eens in de zes weken een regionaal overleg waar alle gemeenten in de regio asielopvang bespreken en sprak ik vorige week met twee leden van de Wijkraad Lombardijen. Maar besluiten van het college van B&W en de gemeenteraad komen dit jaar waarschijnlijk niet meer.”

U zegt dat omwonenden kunnen inspreken, wanneer kan dat dan?

“Dat kan in principe altijd bij een commissievergadering van de gemeenteraad. Bij grote belangstelling kan het ook nog zo zijn dat de gemeenteraad hiervoor een speciale avond organiseert. Daarnaast hebben we aan het COA de voorwaarde gesteld dat omwonenden betrokken gaan worden. Zij kunnen dus altijd hun stem laten horen. Maar ik kan me ook goed voorstellen dat het praktischer is om te wachten op het voorstel van het COA en het in de fase te doen vóór besluiten van de gemeenteraad. Daarover gaan we ruim vooraf berichtgeving delen. Dan zal er ook meer bekend zijn over bijvoorbeeld ontsluiting van wegen op Barendrechts grondgebied, de bouwhoogte, de voorzieningen, het groen in het gebied, de veiligheidsmaatregelen en alles wat erbij komt kijken.”

Stijgen de gemeentelijke kosten voor Barendrechters?

“Daar is geen sprake van. Alle kosten voor en rondom de asielopvang worden volledig vergoed door de Rijksoverheid.”

Er wordt gevreesd voor veel overlast, wat doet u om dat te voorkomen?

“We stellen strenge voorwaarden bij de realisatie. Eén daarvan is dat het AZC niet ten koste mag gaan van voorzieningen in Barendrecht of omliggende gemeenten. Daarvoor wordt op locatie een dienstencentrum geplaatst. Wegen ernaartoe moeten komen op Barendrechts grondgebied. We horen en zien allemaal de beelden en verhalen over de overlast in bijvoorbeeld Ter Apel, maar er zijn in het hele land ook asielopvanglocaties waar weinig tot geen overlast van is in de omgeving. Als gemeente doen we er in ieder geval alles aan, zowel voor onze inwoners als die in Rotterdam, om dat hier ook voor elkaar te krijgen. Tegelijkertijd staat er ook in de voorwaarden aan het COA dat we de opvanglocatie regelmatig evalueren. Juist om tussentijds ook te kunnen bijsturen.”

Welke doelgroepen worden opgevangen?

“Dit zal een mix worden van gezinnen en alleenstaanden volwassenen, al dan niet met kinderen. Doordat we iets meer plekken hebben aangeboden dan we wettelijk verplicht zijn, hebben we de garantie vanuit de Spreidingswet dat we geen asielopvang bieden aan bijzondere (zwaardere) doelgroepen zoals alleenstaanden minderjarigen.”

Wat moeten bewoners in een asielopvang zelf doen?

“Voor iedereen die we opvangen geldt dat zij de Nederlandse taal moeten leren en zo snel mogelijk aan werk geholpen worden. Dit wordt gedaan door het COA, Vluchtelingenwerk of bijvoorbeeld via speciale leer-werktrajecten van samenwerkende ondernemers en gemeenten. We zien aan onze locatie aan de Zuider Carnisseweg dat ook vrijwilligers een mooie rol vervullen in de inburgering. Hun bijdragen zijn hartverwarmend. Zij dragen niet alleen bij aan de integratie, maar ook aan het tegenaan van overlast. Dat deze opzet werkt, zien we aan de deelnemers uit onze noodopvanglocatie.”

Kijk voor meer informatie en antwoorden op veelgestelde vragen op www.barendrecht.nl/asielopvang.